Nhung hươu mỗi năm cho thu hoạch một lần và cần người thợ có kỹ thuật cắt nhung hươu thì mới không làm gãy miếng ở chân nhung. Vậy phải cắt nhung hươu có đau không và phải cắt nhung hươu thế nào để không hại cho hươu mà có được cặp nhung hươu chất lượng.
Trong bài viết này, Tamsoa sẽ chia sẻ tất tần tật về quy trình, kỹ thuật cắt nhung hươu và thời điểm cắt nhung hươu tốt nhất.
Các nội dung chính
Giới thiệu về hươu sao Hương Sơn
Hươu sao được nuôi lấy nhung nhiều nhất ở huyện Hương Sơn, Hà Tĩnh và cho đến nay, tổng đàn hươu tại đây đã đạt tới cả hàng chục ngàn con, theo thống kê từ báo Hà Tĩnh vào giữa năm 2018, tại địa bàn huyện Hương Sơn có tới 33.450 con.
Tại Hương Sơn, hầu hết các xã đều nuôi hươu nhưng tập trung nhiều nhất với số lượng đàn hươu lớn, có truyền thống nuôi hươu và cho giá trị nhung hươu cao là Sơn Giang, Sơn Quang, Sơn Lâm, Sơn Trung, Sơn Ninh…
Số lượng rất lớn của đàn hươu sao nên nhung hươu được thu hoạch gần như cả năm, bất cứ khi nào có khách cần mua nhung hươu là các trang trại lại có thể cắt nhung để cung cấp cho thị trường.
Tuy nhiên mùa cắt nhung hươu rộ nhất là từ sau Tết nguyên đán cho đến khoảng tháng Hai âm lịch, kéo dài đến tháng 6 âm lịch và sau đó thưa dần vào cuối năm. (dantri)
Từ thế kỷ 18, hươu sao bắt đầu được thuần hóa và nuôi tập trung tại Hương Sơn theo quy mô gia đình, trang trại. Với kinh nghiệm và điều kiện địa lý, tự nhiên nên hươu Hương Sơn Hà Tĩnh được đánh giá là cho chất lượng nhung hươu tốt nhất cả nước.
Từ 8-10 tháng tuổi, hươu sao đã bắt đầu xuất hiện sừng non, tuy nhiên từ 2 tuổi trở lên, hươu mới thực sự cho nhung hươu có thể cắt được.
Hươu sao có thể cho nhung tới hơn 10 năm tuổi, sau 14 tuổi trở lên, sản lượng nhung hươu sẽ giảm đi nhiều.
Thời điểm cắt nhung hươu phù hợp
Nhung hươu cắt đúng thời điểm là từ 45-50 ngày kể từ khi nhung bắt đầu nhú.
Nếu để quá ngày, mặc dù nhung hươu nặng cân hơn nhưng lại cứng, khó bán cũng như khó dùng.
Nhưng nếu cắt sớm trước 40 ngày thì nhung lại non, không tốt và cũng bị giảm giá trị kinh tế.
Nhung hươu nếu để quá ngày sẽ dần hóa sừng, lúc này sừng già chỉ có thể dùng nấu cao ban long với mức giá bị giảm đi khá nhiều.
Mặc dù tác dụng của cao ban long cũng rất tốt và phù hợp với nhiều đối tượng nhưng tốt nhất là nên theo dõi chi tiết ngày nhung nhú để cắt được nhung hươu đúng thời điểm.
Nhung hươu khi cắt sẽ tùy vào thể chất, sức khỏe, độ tuổi của con hươu mà có hình dáng, cân nặng khác nhau. Hươu càng khỏe thì nhung càng to, càng đẹp.
Chất lượng, hàm lượng dưỡng chất của nhung hươu bị ảnh hưởng bởi kích dục tố, độ tuổi, thể chất, nguồn dưỡng chất.
Nếu được nuôi dưỡng theo kiểu chăn thả, không gian rộng rãi bán hoang dã, ăn thức ăn tự nhiên nhiều dinh dưỡng thì nhung hươu cũng có nhiều giá trị hơn.
Ngoài ra, hươu đực sẽ phải trải qua thời vụ phối giống, khi đó hươu đực bị suy giảm thể lực, làm ảnh hưởng đến chất lượng nhung, nên cần bổ sung sớm thức ăn giàu protein, vitamin thì sản lượng nhung hươu sẽ được nâng cao.
Nếu để muộn đến lúc nhung mọc mới bổ sung thì sẽ khiến sản lượng nhung hươu giảm cũng như ảnh hưởng tới sức khỏe của hươu đực.
Các phương pháp khống chế kiểm soát hươu trước khi cắt nhung
Để cắt nhung hươu thì trước hết cần phải khống chế kiểm soát hươu để hươu bất động thì mới có thể cắt nhung hươu được dễ dàng.
Hươu sao tuy đã được nuôi dưỡng những vẫn còn những tập tính hoang dã, đặc biệt tính dã sinh khó tiếp cận, luôn ở trạng thái cảnh giác.
Một số trang trại hươu có thể tập luyện để gọi hươu đến, chạm vuốt nhưng đa số hươu đều khó tới gần, có con còn có tính hung dữ, dễ dàng chủ động tấn công nếu cố tình tiếp tận.
Đặc biệt khi hươu đực đã bị cắt nhung nhiều lần thì chúng còn khó tiếp cận khống chế hơn nữa.
Vì thế phải có phương pháp khống chế kiểm soát hươu thì mới tiếp cận để cắt nhung hươu được. Có những phương pháp chủ yếu dưới đây.
Phương pháp tiếp cận
Với phương pháp này, cần người nuôi dưỡng thường xuyên chăm sóc hươu để tránh tâm lý cảnh giác với người lạ của hươu.
Khi tiếp cận hươu phải có động tác nhẹ nhàng. Trước hết, cần đứng xa để hươu nhìn thấy và có sự chuẩn bị.
Tuyệt đối không xuất hiện đột ngột, sẽ khiến hươu bất ngờ và hoảng sợ.
Từ từ đến gần hươu và khi tới gần thì nhanh chóng giữ hươu lại, cách này thường cần tới 2-3 người.
Phương pháp gây tê
Phương pháp gây tê để khống chế cố định hươu bằng chất hóa học có tác dụng trong thời gian ngắn, rất phù hợp trong việc cắt nhung hươu bởi sẽ giúp người kỹ thuật viên dễ cắt hơn và cũng bớt đau đớn cho hươu.
Một số dung dịch hóa học dùng gây tê cho hươu khi cắt nhung:
– Chlorali Hydratc
– Dung dịch Chlorali Hydrate Magnesium sulfate
– Dung dịch Chlorali Hydrate Magnesium sulfate và cồn
Phương pháp cố định
Nhằm kiểm soát hạn chế hoạt động của con hươu đực khi cần cắt nhung hươu.
Ngoài ra nó cũng được áp dụng khi phẫu thuật, vận chuyển, điều trị bệnh vì giúp an toàn cho cả người và hươu.
Khi áp dụng phương pháp cố định hươu để cắt nhung cần đảm bảo tránh gây tổn thương cho hươu.
Có 3 cách cố định hươu chủ yếu là dùng sức người, dùng cũi chuyên dụng và chất hóa học.
– Dùng sức người: cần ít nhất khoảng 2-3 người để giữ chặt hươu nằm dưới đất trước khi tiến hành cắt nhung hươu.
Với cách này có thể dùng thêm bộ khóa mõm để giữ chặt đầu hươu dễ hơn, tránh hươu quật trong quá trình cắt nhung.
– Dùng cũi chuyên dụng: thường được sử dụng ở những trang trại lớn khi cần phải cắt nhung hươu với số lượng lớn và thường xuyên.
Để áp dụng cách này, cần có hệ thống cơ giới gồm có 1 giá cố định hươu và đường lùa nối liền với giá này. Diện tích nơi làm giá tầm khoảng 2 m2 , cao 2,8m.
– Dùng chất hóa học: sử dụng các chất hóa học được cho phép để làm tê liệt toàn thân hươu. Thường dùng 0,1 mg Succinylcholine clostridium /kg thể trọng để gây tê cho hươu sao trong 10-15 phút.
Tuy nhiên dùng cách này nếu quá liều, có thể khiến hươu bị trúng độc, lúc này dùng Nikethamidium 25% để cấp cứu, liều lượng là 4 – 6 ml.
Ngoài ra có thể dùng Etrophine, Rompium và Azapcrome để gây tê cho hươu trước khi cắt nhung hươu.
Kỹ thuật cắt nhung hươu tươi
Quá trình cắt nhung hươu cần phải cẩn thận, cần người có sức khỏe, nhanh nhẹn và có kinh nghiệm.
Mặc dù công việc khá đơn giản nhưng nếu không khéo léo có thể khiến chân nhung bị gãy miếng hoặc gây ra nứt, xước nhung hươu tươi.
Dụng cụ để cắt nhung hươu là cưa sắt, cưa gỗ, đảm bảo phải còn sắc bén.
Trước khi cắt cần phải tiêu độc, khử trùng cho lưỡi cưa bằng cồn sát trùng hoặc đốt trên lửa cồn.
Khi tiến hành cưa lộc nhung, cần chú ý tốc độ kéo cưa phải đều tay, vừa phải để tránh nhung bị nứt, xước, gãy chân sẽ khiến giá trị nhung hươu bị giảm.
Khi cưa gần đứt thì phải thật nhẹ nhàng, từ từ cho nhung đứt hết nếu không dễ khiến phần gốc nhung bị gẫy hoặc nhung bị xước.
Chú ý rằng khi cắt nhung thì cần cưa cách chân đế ít nhất khoảng 2cm, không cưa sát đầu hươu.
Thời gian cắt nhung hươu chỉ nên kéo dài tối đa 4-5 phút.
Nên chuẩn bị ca (hoặc thau, chậu) để hứng huyết (tiết) chảy ra từ vết cắt nhung hươu. Trong vật hứng huyết thêm nước đường để nguội.
Nhung hươu ngay sau khi cắt cần được chế biến ngay hoặc bảo quản trong đá lạnh tránh nhung bị ôi thối.
Với những người lần đầu cắt nhung có ít kinh nghiệm có thể làm xước, gãy nhung thì những nhánh nhung lỗi này thường được dùng sấy khô hoặc mang nấu cao nhung hươu.
Cao hươu có tác dụng gì thì các bạn có thể tham khảo thêm trên website của Tamsoa. Còn chắc chắn rằng hãy cắt nhung cẩn thận để đảm bảo giá trị của loại thượng dược này.
Cầm máu cho hươu sau khi cắt nhung
Ngay sau khi cắt nhung xong, cần tiến hành cầm máu cho hươu để tránh nhiễm trùng, đảm bảo sức khỏe cho hươu, tránh hươu bị mất máu quá nhiều, cũng như giúp nhung tái tạo tốt cho những lần tiếp theo.
Sau khi cưa nhung xong, cần bôi hỗn hợp cầm máu vào vết cắt nhung trên đầu hươu và dùng gạc sạch bịt ngoài thật chặt cho vết cắt này.
Một thời gian sau khi vết thương đã lành trở lại thì mới tháo gạc cầm máu ra, phải bịt kín vết thương tránh côn trùng và chất bẩn bám vào rất nguy hiểm.
Một số cách cầm máu cho hươu thường dùng
– Cây hoàng xà (cỏ lào) phơi sấy khô, tán bột rắc lên vết cắt, đồng thời lá này còn tươi vò nhỏ rịt bên ngoài.
– Bột than củi trộn mực tàu cho sền sệt và bôi lên vết cắt.
– Dùng lá cây chó đẻ vò nát đắp lên.
– Lá nhọ nồi (cỏ mực) giã nhỏ trộn cùng 2 ống vitamin K và 1 lọ Penicilin 500.000 – 1.000.000 đơn vị.
– Dùng 2 phần phèn chua cùng 1 phần muối ăn rang khô, tán nhỏ thành bột để cầm máu.
– Dùng lá dong 1 nắm giã nát, trộn cùng 1 ít muối ăn, bột than.
– Lá chuối khô đốt thành than, tán mịn trộn cùng dầu lạc.
Sau khi đắp thuốc và bịt kín bằng gạc sạch, thì nâng cả đầu lẫn thân con hươu lên cùng một lúc, để hươu đứng vững rồi mới thả hươu.
Cắt nhung hươu có đau không?
Nhung hươu nếu không cắt thì khi hóa sừng, hươu sẽ tự húc sừng vào tường, vào cây, đá để sừng gẫy đi, lúc này hươu cũng bị đau nhưng không đáng kể.
Còn nhung hươu khi còn là sừng non, có nhiều mạch máu bên trong nên khi cắt nhung hươu chắc chắn sẽ khiến hươu bị đau đớn.
Do đó, khi cắt nhung hươu nhất định phải giữ chặt cố định hươu hoặc gây tê cho hươu trước khi tiến hành cưa.
Thành phẩm có được sau khi cắt nhung hươu
Sau khi cắt nhung hươu, ngoài nhung hươu tươi thì sẽ còn có thêm huyết nhung.
Nhung hươu tươi có thể dùng ngâm rượu, ngâm mật ong hoặc bảo quản trong ngăn đá tủ lạnh chế biến dần.
Nhung hươu tươi cũng có thể được sấy khô để chế biến thành nhung hươu khô thái lát hoặc xay nhỏ thành bột nhung hươu.
Huyết nhung được dùng để ngâm rượu huyết hoặc sử dụng nấu cháo ngay sau đó.
Với những thông tin trên, mong rằng các bạn đã biết được một phần nào kỹ thuật cắt nhung hươu và biết được cần cắt nhung hươu vào lúc nào, chăm sóc hươu ra sao.
